Jaap Jansen | Bnr

Gaat het kabinet snel vallen? Ik denk het niet. In elk geval niet snel door toedoen van de Eerste Kamer. In de praktijk hebben we al sinds 2010 te maken met minderheidskabinetten. Zo kon Rutte II na de Statenverkiezingen van 2015 nog maar rekenen op 21 van de 75 Senaatszetels. Meer hadden VVD en PvdA er toen niet. Toch haalden bijna alle wetten de eindstreep. Simpelweg omdat in de Tweede Kamer al rekening werd gehouden met die nieuwe verhoudingen. En van zichzelf is de Eerste Kamer toch al niet zo revolutionair. Partijen die binnenkort nodig zijn voor de meerderheid stemden sinds het aantreden van Rutte III in bijna alle gevallen al voor de door dit kabinet voorgestelde wetten, blijkt uit onderzoek van de website Stuk Rood Vlees. GroenLinks en Partij van de Arbeid deden dat 96 van de 100keer, de SGP 97 keer en de Onafhankelijke Senaatsfractie 98 van de 100 keer. Waarom zouden zij dat straks plotseling niet meer doen? Het wordt trouwens niet in alle opzichten een feest om deel uit te maken van die construc

Is Forum nu wel of niet voor een Nexit? In het verkiezingsprogramma van 2017 lees ik: Het is tijd om de EU te verlaten, Baudet wil een Nexit-referendum zoals in het Verenigd Koninkrijk. In het Europese verkiezingsprogramma van 2019 staat dit ook, maar het woord Nexit wordt angstvallig vermeden. Eerste Kamerlijsttrekker Henk Otten zei in WNL op Zondag dat hij terug wil naar de EEG. Volgens het verkiezingsprogramma kan Nederland binnen de EU nauwelijks invloed uitoefenen en moeten we zelfstandig handelsverdragen sluiten. Maar dat laatste is nu juist waar de EU, en eerder de EEG, zo sterk in is: door economisch een vuist te maken ervoor zorgen dat anderen zich aan onze normen aanpassen. De Britten merken nu al dat ze buiten de EU minder invloed hebben. Gedroomde handelspartners zeggen: wees welkom, maar sluit je aan achterin de rij. En oh ja, wij houden ons aan de door Europa vastgestelde normen en verwachten dat jullie dat ook doen. Voor de Britten dreigt een economische krimp van 9 procent. Geen wonder dat

Hoekstra staat in Europa lijnrecht tegenover de Fransen en dat vinden de Duitsers wel handig. Dan kunnen zij bemiddelen. Hoekstra is principieel, scherp en kan eindeloos onderhandelen. En als de Fransen zoals bij Air France-KLM - echt niet toegeven, blijkt hij zelfs bereid via een achterommetje een groter deel van de macht naar zich toe te trekken. Om het vervolgens in Parijs in keurig Frans nog eens uit te leggen. Hij is er speciaal voor naar de nonnen - het taalinstituut in Vught - geweest. In Europa kennen ze hem al. Nu wordt Hoekstra ook in Nederland zichtbaar. De Telegraaf zette hem met bokshandschoenen op de voorpagina van de zaterdagkrant en kopte in potentie een premier. Een dag later, in WNL op Zondag, zei CDA-leider Sybrand Buma: Het 'in potentie' mag wat mij betreft weg! Onmiddellijk kreeg Wopke telefoon van de echte premier, VVDer Mark Rutte: Ho, ho! Weet je wel dat er geen vacature is? Hier gebeurde iets bijzonders. Buma, die er al jaren geen geheim van maakt zichzelf in het Torentje te zien a

Toen in december de vergelijkingssites Gaslicht en Pricewise stelden dat de energierekening in 2019 met ruim 300 euro zou stijgen, verwees staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken de Tweede Kamer naar Fabeltjesland. Ze zei: Laten we elkaar niet bang maken. Dat was dom, want toen al was bekend dat haar ministerie zich op verouderde cijfers baseerde. Het Planbureau voor de Leefomgeving was zó druk met het maken van langetermijnberekeningen voor de ambitieuze klimaatdoelen in de komende tientallen jaren, dat er voor de heel korte termijn even geen tijd was. De Kamer reageerde furieus toen het Centraal Bureau voor de Statistiek deze week opeens die vergelijkingssites gelijk gaf. De energierekening gaat inderdaad fors stijgen, denkt het CBS. Of dit ook betekent dat de koopkracht minder stijgt dan was aangekondigd, is een heel ander verhaal. Het onafhankelijke Nibud zegt sussend dat er niets verandert aan de aanname dat 96 procent van de mensen er dit jaar op vooruit gaat. Toch waren alle partijen boo

Rutte heeft steeds meer visie op de toekomst van Europa. Vorig jaar hield hij daarover een lange toespraak in Berlijn en daarna in Straatsburg. En deze week in Zürich eengroot pleidooi voor versterkte Europese samenwerking. Want we moeten, zei Rutte, in deze multipolaire wereld niet naïef zijn. Een paar jaar geleden hoorde je nog: Rutte praat op het Binnenhof PVV, maar in Brussel doet hij D66. Sinds Rutte bezwoer nooit meer met de PVV samen te werken, hoeft hij ook in eigen land de schijn niet meer op te houden. Vijf jaar geleden trok het Europees Parlement met dat systeem de macht naar zich toe.Christendemocraten, socialisten, liberalen en groenen spraken af dat de partij die als grootste uit de parlementsverkiezingen kwam, de Commissievoorzitter mocht leveren. Rutte vond dit toen al niks en Bondskanselier Angela Merkel ook niet, maar Merkel werd voor het blok gezet door haar eigen christendemocratische familie. Nu, vijf jaar later, ligt de Franse president Emmanuel Macron dwars, gesteund door Rutte. De

In elk geval in theorie, want ministers en regeringswoordvoerders bevestigen noch ontkennen traditioneel dat op Vliegbasis Volkel kernwapens liggen. Ik heb ze zelf gezien en mijn hand erop gelegd, doorbrak oud PvdA-minister Bram Stemerdink in 2013 die zwijgplicht. In de tijd van het hoog oplaaiende kruisrakettendebat rond 1980 lagen ze er. Ook de oud-premiers Dries van Agt en Ruud Lubbers deden er na hun aftreden niet moeilijk over. In 2002 bevestigde premier Wim Kok op Kamervragen van de SP dat na de F-16 de F-35 de nucleaire taak zou overnemen. Sindsdien zijn in de Tweede Kamer af en toe moties aangenomen die pleitten voor het terugdringen van de rol van nucleaire wapens. In 2013 heeft de Kamer zelfs een brief geschreven aan het Amerikaanse Congres om af te zien van modernisering. Maar een echt fundamenteel debat daarover in verband met de komst van de F-35 vond nooit plaats. Twee weken geleden werd in Texas de eerste F-35 officieel aan Nederland overgedragen. Of ook de eerste nieuwe kernwapens al onder

Geen onderwerp zo gevoelig als het asielbeleid. Het vorige kabinet, Rutte II van VVD en PvdA, sneefde bijna op de bed-, bad- en broodcrisis; de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers. Deze keer ging het over het kinderpardon, in de kabinetsformatie van Rutte III al een struikelblok. De VVD wilde ervan af, D66 en ChristenUnie wilden het versoepelen. Er veranderde niets. Een bittere pil, zei Gert-Jan Segers van de ChristenUnie toen. Het onderwerp kwam half januari in beweging toen het CDA plots de steven wendde en ook ging pleiten voor versoepeling. ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind, die in de formatie met heel veel moeite uiteindelijk accepteerde dat het pardon bevroren werd, liep na de ommezwaai van het CDA door de wandelgangen van het parlement onder het roepen van Yes, we can! De VVD wees naar het regeerakkoord en deed niets. We moeten de VVD ook wat geven, klonk het bij de andere partijen. Maar wat? Het eerste waar ze op kwamen wasversnelling van de procedures. Het werd de basis voor de oplossi

De Jonge werd bij binnenkomst al getipt als toekomstig CDA-aanvoerder en Hoekstra lijkt de vicepremier nu zelfs te overvleugelen als erkend leider in Europa afgelopen weekend portretteerde de krant van de eurozone, de Frankfurter Allgemeine Zeitung, hem in een lovend paginagroot artikel. Met het toekomstig leiderschap van het CDA zit het dus wel goed, maar waar is het CDA zelf? De VVD is via premier Mark Rutte en Klaas proefballonnen Dijkhoff voortdurend in het nieuws. Bij D66 leidt het vertrek van Alexander Pechtold in peilingen niet tot verder verlies. Met pleidooien voor stevige uitvoering van het klimaatbeleid weet Rob Jetten zich verzekerd van aandacht. En zelfs de kleinste partner, de ChristenUnie, is stabiel en herkenbaar. Vroeger, toen het CDA bijna altijd regeerde en de premier leverde, was de rol van de fractie helder. Ze moest het kabinet ondersteunen en zelf geen kabaal maken. Maar die dominante positie is ver verleden tijd. Om politiek te overleven moet ook de CDA-fractie herkenbaar aanwezig

De hele week hebben we het er nu al over. Wie goed las wat Dijkhoff in De Telegraaf zei, zag dat hij keurig binnen de lijntjes kleurde. De VVD erkent dat er een klimaatprobleem is en stemt in met de buitengewoon ambitieuze klimaatdoelstellingen van het kabinet. Het gaat nu om de weg daarnaartoe. Dijkhoff tekent niet bij het kruisje, maar dat verwacht ook niemand van hem. En bijna iedereen is het met hem eens dat je de burger niet teveel op kosten mag jagen. Probleem is dan wel hoe je de klimaatkosten eerlijker verdeelt als je zoals de VVD tot nu toe weigert de industrie een Co2-heffing op te leggen. Zon heffing is een goede maatregel, want die stimuleert innovatie. Geen ondernemer zal onnodig veel betalen als het ook anders kan. De oude Bolkestein slaagde er als geen ander in, de goegemeente tegen zich in het harnas te jagen met gepeperde opinies. Als puntje bij plaatje kwam, slikte hij zijn bezwaren vrijwel altijd in. Maar iedereen wist dan hoe hij er over dacht en vond de VVD onder zijn leiding een held

Het mooie van De Telegraaf is dat het een onafhankelijke krant is. Een onafhankelijke, rechtse krant. Vroeger, toen het CDA vaak regeerde met de Partij van de Arbeid, kreeg de VVD alle ruimte. Als waarschuwing aan het CDA: het mag niet te gek worden. Regeert de VVD met de PvdA, dan steunt De Telegraaf het CDA. Het kompas is: wat zal de gewone, tikje conservatieve man of vrouw ervan denken; trekt die het nog? In 1988 verscheen het Nationaal Milieubeleidsplan van VVD-minister Ed Nijpels. Langzaam sterft de aarde, zei koningin Beatrix in haar kersttoespraak. Toen het tweede kabinet-Lubbers vervolgens de reiskostenaftrek voor woon-werkverkeer wilde verlagen, begon De Telegraaf zo te stoken dat de VVD het niet meer hield en het kabinet viel. Dertig jaar later is er opnieuw een milieubeleidsplan. Als we niets doen, warmt de aarde zoveel op dat het hele ecosysteem in de war raakt. Er moet nu echt iets gebeuren en politieke leiders doen zelf mee. Zo heeft VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff een elektrische auto

Aan hem moest ik denken toen ik deze week de open brief las van Mark Rutte, over dat breekbare vaasje wat we met zn allen vasthouden. Metafoor voor een samenleving die kapot kan gaan. Want de premier zet zich in zijn brief af tegen mensen die bij de microfoon dingen kunnen roepen omdat ze weten dat er toch nooit een meerderheid voor zal zijn. Rutte bedoelt natuurlijk Wilders, Baudet en misschien Marijnissen. Maar ik dacht ook aan Dijkhoff met zijn dubbele straffen voor mensen uit bepaalde wijken, aan zijn plannen voor bijstandsverlaging en voor nieuwe kerncentrales. Leuk voor het debat, maar wat moet je er verder mee? Nou ja je kunt er dus politicus van het jaar mee worden, net als Baudet vorig jaar en Wilders een jaar eerder. Als Nederland een breekbaar vaasje is, hebben we stabiele politici nodig - geen olifanten in de porseleinkast. De stabielste partij was dit jaar de ChristenUnie van Gert-Jan Segers. Hij profileert zijn partij op rustige, heldere wijze. De ChristenUnie is ook de enige van de vier r

Dat met die dividendbelasting, dat ging natuurlijk niet briljant dat weet de premier ook wel. Maar wat heeft het voor zin om daar lang over te gaan zitten simmen? Volgende onderwerp! Dat pensioenakkoord waarvoor-ie een nachtje heeft doorgehaald, dat is er niet gekomen. Maar over een paar maanden misschien wel! We leven niet in een ideale wereld, maar waarom nou de hele tijd blijven vitten op Donald Trump? Die man is democratisch gekozen! Wat kunnen we doen om voor ons en voor hem de dingen zo optimaal mogelijk te maken? Problemen? Daar moeten we mee wirtschaften, zegt Rutte. Aan ons om ze aan te pakken, Schritt für Schritt. Op het Binnenhof denken ze: vervelend die gele hesjes, wat moeten we daar nou weer mee? Ach, zegt Rutte op zijn vrijdagse persconferentie: We hebben allemaal een geel hesje aan, tot op zekere hoogte. We hebben allemaal onze zorgen over ontwikkelingen in de samenleving. Sinds oktober 2017 draagt Rutte een groen hesje. Toen presenteerde hij een regeerakkoord waarin Nederland het Klimaa

Frankrijk had grootse plannen. Er moest een euro-stabilisatiefonds komen, een Europese minister van Financiën en meer dingen die Nederland niet zinden. Het werd nachtwerk. De meeste collegas gingen naar hun Brusselse bed, maar Hoekstra bleef. Net als zijn grootste tegenstander, de Franse minister Bruno Le Maire. Zestien uur zaten ze tegenover elkaar zonder te bewegen. Na zijn aantreden in 2017 analyseerde Hoekstra het Nederlandse belang: creëer geen bodemloze putten en zorg dat je greep krijgt op het proces. Zijn voorganger Jeroen Dijsselbloem was streng, maar kon als voorzitter van de eurozone uiteindelijk altijd een bemiddelende rol spelen, want zijn Duitse collega Wolfgang Schäuble was nog strenger. Maar toen Hoekstra aantrad, stopte Schäuble. Wie gaf in de eurogroep nu nog tegengas? Hoekstra concludeerde: ik moet het zelf gaan doen. Na een vergadering van de ministers van Financiën prikte hij in een Brussels steakhouse een vorkje met de collegas uit Ierland, Denemarken, Zweden, Finland, Estland, Let

Een Binnenhofrel was geboren, want VVD-premier Mark Rutte en CDA-minister van Defensie Ank Bijleveld hadden al gezegd dat ze anders dan de Franse president Macron en de Duitse Bondskanselier Merkel tegen zon Europees leger zijn. Het kabinet spreekt met één mond en ik ben die mond, zei Bijleveld. Het is de vraag of Macron en Merkel met hun pleidooien voor een Europees leger hetzelfde bedoelen. Wie zich verdiept in beider opvattingen stuit al gauw op grote verschillen. Wel zijn ze het eens dat EU-landen meer moeten doen aan defensie. Ze zien de wereld onveiliger worden: terrorisme - dreiging, de inmenging van Rusland in Oekraïne en zijn bemoeienis in Syrië en op termijn gevaarlijker de opmars van China. Bovendien kan Europa niet meer van Amerika op aan, de financiële en militaire kracht achter de NAVO. Allemaal verstandige observaties van Macron en Merkel. De landen van Europa geven gezamenlijk meer uit aan defensie dan China en Rusland bij elkaar. De Europese output is veel en veel kleiner omdat elk lan

Vooral Pechtold had er zwaar de pest in. Voor D66 was het veel comfortabeler geweest om sámen met GroenLinks verantwoordelijkheid te dragen in een kabinet met VVD en CDA. Er was op dat moment een klein beetje hoop dat de PvdA alsnog zou aanschuiven. Zeg nooit nooit, zei Lodewijk Asscher. Maar oud PvdA-premier Wim Kok waarschuwde: met negen Kamerzetels en twee ministers is hiervoor ons geen eer aan te behalen. Informateur Herman Tjeenk Willink, die veel contact had met zijn partijgenoot Kok, verlangde van Asscher een brief. Alleen in geval van staatsnoodrecht zou de PvdA meedoen, schreef Asscher. Daarna wierp rasbestuurder Asscher zijn das af en ging oppositie voeren tegen een kabinet waaraan inmiddels de ChristenUnie deelnam. Asschers stevig linkse oppositie werkt inmiddels door tot aan de pensioentafel, waar deze week de vakbeweging een compromis met kabinet en werkgevers torpedeerde. De FNV durft niet toeschietelijk te zijn als de linkse partijen een pensioencompromis mogelijk afwijzen. Opmerkelijk, want

De D66-leider liep destijds vast op het onverbiddelijke nee van PvdA-senator Ed van Thijn. Hij trad af en de toen nog onbekende Alexander Pechtold nam het ministerschap over zolang het duurde. Deze week trad de kersverse D66-leider Rob Jetten in het voetspoor van De Graaf. Net als toen gaat het bij Jetten nu om de laatste fase van de Grondwetswijziging. Jetten heeft de steun nodig van twee-derde van het parlement, dus iedere stem telt. In de Tweede Kamer was dit een makkie, want de vier regeringspartijen hadden in het regeerakkoord afgesproken dat ze elkaar steunen. Uiteindelijk bleek alleen de staatkundig geblokkeerde SGP tegen. Maar van de Senaat kun je nooit helemaal op aan. Regeringspartijen verklaren als het ze uitkomt plechtig dat zij niet aan het regeerakkoord gebonden zijn Dat is een ding van de Tweede Kamer en ook oppositiepartijen willen nog wel eens afwijken van de partijlijn. Plotseling hebben deeltijdpolitici dan principiële bezwaren. Zo ook nu. Drie jaar geleden hebben wij een aantal vrag

Bolkestein joeg zijn coalitiepartners de stuipen op het lijf door migratie en integratie ter discussie te stellen, door zich te verzetten tegen uitbreiding van de NAVO naar het Oosten en tegen de komst van een euro waar ook landen met een zwakke moraal als Griekenland en Italië aan mee zouden doen. Met Bolkestein haalde de VVD in 1998 het beste verkiezingsresultaat in haar geschiedenis tot dan toe. Zijn onderwerpen waren goed gekozen. Migratie en integratie staan twintig jaar later nog steeds bovenaan in het lijstje problemen waarvoor de politiek een oplossing zoekt. De Russische leider Vladimir Poetin verwijt het Westen dat het is opgerukt tot aan de grenzen van zijn ooit zo machtige rijk en ziet dat als vrijbrief om Oekraïne het leven zuur te maken. En na Griekenland dreigt nu Italië de euro te vermoorden. Frits Bolkestein ging altijd tot het gaatje. Ook al kozen de paarse kabinetten van PvdA, VVD en D66 uiteindelijk een andere koers dan de VVD-leider vanuit de Tweede Kamer bepleitte, de kiezer wist waar

Het kabinet met drie partijen deed hem denken aan de vakbeweging, waar hij de bonden bij mekaar moest houden en beleid ontwikkelen door tegengestelde belangen heen. Die verslaving aan politiek kwam gaandeweg. De liefde voor Europa was er al. Die was vanzelfsprekend voor Wim Kok. Hij dacht vaak aan de angst van zijn ouders voor overvliegende bommenwerpers, de leegte thuis toen zijn vader was ondergedoken. En de armoede, ook na de oorlog. Net als zijn voorganger Ruud Lubbers was Kok zich scherp bewust van het belang van Europese samenwerking. Een welvarend Europa, gebouwd op de puinhopen van oorlogen tussen landen die nu gingen samenwerken. Nie wieder Krieg. De groeiende euroscepsis benauwde Kok. Als vicepremier stond Kok aan de wieg van de euro: hij onderhandelde over de Economische en Monetaire Unie in het Verdrag van Maastricht. In juni 1994, de formatie van wat uiteindelijk zijn eerste kabinet zou worden, probeerde Kok op de Europese Top in Korfoe Ruud Lubbers benoemd te krijgen als voorzitter van de E

Een paar jaar eerder zag ik ze op een heel andere plek. Ik moest goed kijken, toen wist ik het zeker. Op een veerpont in New York zaten ze, ineengedoken in natte regenjassen. Ze waren er om 400 jaar betrekkingen tussen Nederland en Amerika te vieren, maar hier gingen ze op in de massa. Twee mensen op leeftijd. Toen ik hallo zei, zag ik die typische Wim Kok-glimlach. Raar om elkaar hier te ontmoeten. Terecht klonk de afgelopen dagen vooral lof voor Wim Kok. Maar zijn leiderschap eindigde tragisch, net als dat van twee andere grote PvdA-leiders, Willem Drees en Joop den Uyl. Drees werd in 1958 na tien jaar premierschap door zijn eigen fractie aan de kant gezet. De PvdA stelde te hoge eisen en toen hield het op. Den Uyl werd in 1982 door zijn PvdA-ministers in het ongelukkige kabinet Van Agt/Den Uyl/Terlouw gesmeekt om het leiderschap over te dragen. Dat gebeurde pas vijf jaar later, in 1986 toen Kok het overnam. Kok staat nu te boek als succesvol premier, maar halverwege zijn tweede kabinet zijn er vanuit

We zijn bijna dertig jaar verder en nee, We willen geen nieuwe Koude Oorlog, zei NAVO-topman Jens Stoltenberg onlangs. Stef Blok benadrukte bij zijn eerste ontmoeting met zijn Russische collega Sergei Lavrov: Er is geen sprake van een nieuwe Koude Oorlog. Al voegde hij er wel aan toe dat het moeilijke tijden zijn met Rusland. Geen Koude Oorlog dus, tot afgelopen zondag. Toen bleken we plots in oorlog met Rusland. Nederland is met de Russen in een cyberoorlog verwikkeld. Dat is wel goed om vast te stellen, zei minister Ank Bijleveld van Defensie in WNL op Zondag. Goed om vast te stellen? Of juist doodeng? Wil ambitieuze Ank à la Maggie Thatcher met hoofddoekje bovenop een tank naar het Oosten? Als je op zondagochtend de Russen de oorlog verklaart, staan er dan wel voldoende vliegtuigen en antiraket-raketten klaar? Komt de Tweede Kamer in spoedvergadering bijeen? Heeft de NAVO artikel 5 geactiveerd zoals na 9/11: een aanval op één is een aanval op allen? Je moet wat de minister zegt niet letterlijk nemen, haas