Jaap Jansen | Bnr

Het is nog even doorbijten voor Mark Rutte en dan is hij de langstzittende premier uit de Nederlandse geschiedenis. Op 2 augustus 2022 is het zo ver. 4310 dagen zal hij dan in ambt zijn en daarmee een dag langer dan de roemruchte CDA-premier Ruud Lubbers die tussen 1982 en 1994 het Torentje bewoonde. Helemaal zeker weten we niet of Rutte deze datum rood omcirkeld in zijn agenda heeft staan. Als je hem op de man af vraagt of het belangrijk vindt om het record te breken, dan kijkt hij je aan met een meewarige blik. Of hij begint gewoon te lachen. Het is een reactie die Haagse politici wel vaker tonen als ze doen alsof het onderwerp van gesprek alleen de Haagse journalisten bezighoudt, maar voor de politici geen enkele rol zou spelen. In het kerstinterview met de Telegraaf zegt Rutte over het regeerrecord: 'Dat is geen doel op zich. Het is een voetnoot.' Aldus de premier. Maar, vul ik voor Rutte maar even in, 'geen doel op zich' betekent niet dat het van geen enkele waarde is. Er is een groot verschil tussen

Ken je zo’n moment? Terwijl je nog lang niet aan al je collega’s verteld hebt dat je weggaat, begint je chef in een afdelingsvergadering over je opvolger. En wat voor moois hij allemaal van de nieuwkomer verwacht. Pijnlijk. Maar het komt in de beste kantoren voor. Zo ook in de Tweede Kamer. Want wat een publiek geheim was, is sinds afgelopen dinsdag iets publieker geworden. En veel minder geheim. Halverwege de avond staat Mark Rutte in het 45ste coronadebat in hoog tempo toezeggingen op te dreunen. En zegt dan opeens wie al die dingen gaat uitvoeren die hij hier staat te beloven: 'Dat zal dan de nieuwe minister moeten zijn. Wie dat ook is'. Voor de goede orde: de oude minister van Volksgezondheid zit naast hem. Niemand weet – officieel – dat er een nieuwe minister komt. Nadat Rutte het verklapt heeft, twijfelt hij even en zegt dan: 'De huidige minister en wat hij allemaal hierna gaat doen, dat zien we dan wel'. Hier echoot het dieptepunt van politieke jaar 2021. Hugo de Jonge: functie elders. Hugo de Jon

Veel mensen zijn het simpelweg zat, zei Rutte waarmee deze politieke kameleon zich bijna omvormde tot tolk der ontevredenen. Omdat het vertrouwen laag is wilde hij niet zeggen wat de VVD had binnengesleept. Wat hij in de verkiezingscampagne zo succesvol deed, probeerde hij opnieuw: het depolitiseren van keuzes. En kritiek is dan al gauw gezeur. In zekere zin kan elk van de vier leiders zich winnaar noemen. Rutte is - ondanks alle bezwaren in april - weer premier. CDAer Wopke Hoekstra kreeg met de armen over elkaar zijn gewenste combinatie. Sigrid Kaag zwichtte en vindt in het akkoord nu veel van het D66-programma terug. En Gert-Jan Segers ChristenUnie is - hoe klein ook nu toch echt nodig voor een meerderheid in de Tweede Kamer. Op medisch-ethisch terrein, de grote strijd met de ChristenUnie, heeft D66 veel binnengehaald. Veel van die punten zijn vrije kwestie, maar wat er gebeurt als het parlement zon wet heeft aangenomen, daarvoor is geen scenario. Eenieder zal een persoonlijke afweging maken, zegt het

Nu het regeerakkoord van Rutte IV bijna af is, moeten we nog even stilstaan bij de grote verdwijntruc die in de laatste fase van deze kabinetsformatie heeft plaatsgevonden. Toen informateur Johan Remkes op 30 september zijn eindverslag presenteerde en ook nog toen het informateursduo Remkes en Wouter Koolmees op 18 oktober zijn laatste tussentijdse persconferentie gaf, bevatte hun gereedschapskist allerlei instrumenten om een nieuwe bestuurscultuur vorm te geven. Dat moest en dat zou. Daarover was iedereen het eens. Sigrid Kaag wees op ‘het grote belang van vernieuwing van de bestuurscultuur’, Gert-Jan Segers wilde daar ‘goede afspraken’ over. Wopke Hoekstra zwaaide met het boekje van ex-CDA’er Pieter Omtzigt waarin tal van ideeën stonden die nog altijd van belang waren. En Mark Rutte was sowieso ‘sterk gemotiveerd’, want die zat eerder al boordevol ‘radicale ideeën’, juist op dit terrein. Daarna gingen de luiken dicht en vond de grote verdwijntruc plaats. Er komt geen extraparlementaire constructie met p

Na een trage, oneindig lange kabinetsformatie had een nieuw kabinet dan een vliegende start kunnen maken, met hoe noemde Mark Rutte dat afgelopen weekend ook alweer op het VVD-congres? Oh ja: nieuw elan. Maar Nederland gaat op de oude voet verder, met een coalitie die zeker sinds de toeslagaffaire en de pandemie-uitbraak geen enkel elan meer heeft getoond. Nieuw leiderschap beloofde Sigrid Kaag. We krijgen meer van hetzelfde. Letterlijk zelfs: naar verluidt 30 bewindslieden in plaats de 24 waarmee Rutte III begon. In het Duitse coalitieakkoord wordt Nederland maar één keer genoemd. We krijgen een standje: het moet afgelopen zijn met het faciliteren van agressieve belastingontwijking. Duitsland richt zich uiteraard, naar goede traditie op Frankrijk. En nu ook nadrukkelijk op de rest van Zuid-Europa. Want de strenge Maastricht-regels voor de Monetaire Unie zijn verouderd, vinden de Duitse coalitiepartijen. Om het zuiden te helpen mag het soepeler. Hiermee verlaat Duitsland de innige samenwerking met Nede

Plaatsvervangend Tweede-Kamervoorzitter Ockje Tellegen greep niet meteen in. En toen ze dat alsnog deed: te zacht. Ik moest denken aan Kamervoorzitter Anouschka van Miltenburg, die zweeg toen Geert Wilders de Kamer een nep-parlement noemde. Eerste Kamer-preses Ankie Broekers liet zich dat niet gebeuren. Toen PVVer Marjolein Faber hetzelfde riep werd de microfoon resoluut uitgezet. Haar opvolger Jan Anthonie Bruijn wist dan ook wat hem te doen stond. Toen dinsdag het woord tribunalen viel, handelde hij direct. Nadat PVVer Alexander van Hattem vervolgens sarrend zei Het lijkt hier wel een tribunaal, legde Bruijn uit waarom hij dat woord niet wil horen. Dat refereert rechtstreeks aan het leed dat anderen is aangedaan in de geschiedenis, zei hij. En dat is gedaan in een periode waarin de parlementaire democratie niet meer bestond. Maar er was toch ook een Cambodjatribunaal geweest en een Joegoslaviëtribunaal, probeerde de PVVer nog. Toen las Bruijn voor wat hij uit voorzorg in het weekend had opgeschreven: Met

Er was van de zomer al een ontwerp-coalitieakkoord, geschreven door VVD en D66, maar dat was veel algemener van karakter en er stonden geen concessies in naar CDA en ChristenUnie. VVD-leider Mark Rutte wilde daar op Prinsjesdag en bij de Algemene Politieke Beschouwingen liever helemaal niet meer over praten, tot ongenoegen van medeauteur D66. Nu is duidelijk waarom: VVD en CDA waren juist in die dagen bezig met hún gezamenlijke document! Wat betekent dit lek nu voor de formatie, die de afgelopen weken vooral opviel omdat er vrijwel niets meer naar buiten kwam? En wie heeft hier belang bij? In dit geval zou de verdenking nooit bij de ChristenUnie uitkomen. Wel bij D66, want daar twijfelt de achterban over opnieuw regeren met VVD, CDA en ChristenUnie, bleek afgelopen weekend op het D66-congres. Het zou toch allemaal veel progressiever worden? Op het congres verzekerde Sigrid Kaag dat D66 alleen meedoet als er een progressief regeerakkoord is: We doen het goed of we doen het niet. En dit is een progressief ve

Eindelijk een akkoord, eindelijk een nieuw kabinet. Maar zijn alle grote plannen wel uitvoerbaar? Voor het klimaatbeleid en de energietransitie zijn technologisch geschoolde mensen nodig en daarvan komt Nederland er zon 60.000 tekort. Hoe plechtig we in Glasgow onze beloften ook hebben bevestigd, zo worden de klimaatdoelen niet gehaald. En dat de intensive cares opnieuw vol liggen komt door corona maar ook door tekort aan personeel: de ics kunnen niet eens worden uitgebreid omdat er geen mensen zijn. Het oplossen van de problemen van kindertoeslagouders en ook van de Groninger gaswinningslachtoffers verloopt evenzeer stroef. Daar is het probleem niet een tekort aan personeel, maar aan logisch werkende computers. Het UWV, de club met de meeste ervaring bij uitkeringen, vroeg de informateurs bij monde van directeur Maarten Camps tijd om zijn verouderde ict-structuur op orde te brengen. Zolang die er niet is, kunnen nieuwe wetten niet worden uitgevoerd. In Groningen wachten tienduizenden huizen op herstel,

Waar bemoeit Brussel zich mee?, vroegen zij zich af. De Telegraaf chocoladeletterde: EU kaapt onze renteaftrek, hypotheekhervorming geëist voor coronasteun. Wie vorig jaar zomer de discussie over dat Herstelfonds gevolgd had, las niets nieuws. Herinnert u zich nog dat Nederland de vrekkige vier aanvoerde? Een clubje landen dat eigenlijk helemaal geen Herstelfonds wilde en als het er dan toch kwam, diepgaande hervormingen eiste in Italië en andere zuidelijke lidstaten? Er dreigde zelfs een crisis binnen de crisis. Maar omdat er verder geen binnenlands politiek nieuws is en minister Wopke Hoekstra maandag in een brief aan de Tweede Kamer nog eens uitlegde hoe het zat, werd het vanzelf weer nieuws. Nederland is de risee van Europa. Als enige van de 27 lidstaten heeft Nederland nog geen plan ingediend om in aanmerking te komen voor de 5,8 miljard euro die is gereserveerd om ons deel van Europa duurzamer en digitaler te maken. Dat is iets voor de formatie, besloot het kabinet toen het nog missionair was. Niet w

Waar het in Nederland aan mankeert, is afgelopen zomer haarfijn in kaart gebracht door informateur Mariëtte Hamer. Zij liet iedereen die een plan had langskomen. Je zou zeggen: een kort en bondig regeerakkoord, dat had er al kunnen liggen. Sinds vandaag mogen we spreken van de langste kabinetsformatie ooit. Premier Mark Rutte heeft altijd een lijstje bij de hand hoe goed Nederland wereldwijd scoort op essentiële terreinen. Nog steeds doen we het goed, maar schijn bedriegt. Nederland is nummer zes als het gaat om de kwaliteit van de beroepsbevolking. Maar sinds 2003 dalen de scores van leerlingen bij lezen, rekenen en natuurwetenschappen. Nederland staat al niet meer in de Top 20 bij hoogtechnologische vaardigheden. In de techniek komen ze 60.000 mensen tekort. De Europese Commissie noemt Nederland innovatieleider, maar Nederlandse bedrijven investeren meer in het buitenland dan buitenlandse bedrijven hier. Nederland heeft een prettig leefklimaat, maar als je hier wilt wonen, hebben we geen huis meer voor je

Een week geleden maakte GroenLinks-Kamerlid Bart Snels zijn vertrek bekend. Hij klaagt dat Haagse politiek alleen nog lijkt te gaan over het beschadigen van anderen. Bewindslieden en ambtenaren worden voortdurend in het beklaagdenbankje gezet en het regent moties van afkeuring. Bart Snels een harde werker met belangrijke wetten op zijn naam - kan er niet meer tegen. Toen de Parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag in kaart had gebracht wat er in die affaire zo gruwelijk misging, besloot de Kamer op initiatief van Pieter Omtzigt de Venetië Commissie van de Raad van Europa te vragen, eens kritisch naar de Nederlandse rechtsstaat te kijken. Dat rapport kwam deze week. De kindertoeslagaffaire is heel ernstig en zoiets kan vaker gebeuren als politiek, bestuur en rechterlijke macht er niet van leren, zegt de Commissie. Opmerkelijk is dat die groep juridische zwaargewichten uit bijna 50 landen niet alleen kommer en kwel meldt. Op zich is Nederland een voorbeeldige democratie, zeggen ze. En ze zijn

Zo schreven de liberale fracties onder leiding van VVDer Sophie Hermans en D66er Rob Jetten de aanzet tot een opzet voor een regeerakkoord. Een verhaal dat als inspiratie kon dienen voor andere partijen om vervolgens echt te gaan onderhandelen. De secondanten deden het werk en lieten zien dat je samen een heel eind kunt komen. Precies die formule wordt nu verder toegepast onder leiding van de informateurs Johan Remkes en Wouter Koolmees. Waarbij Remkes in zekere zin de nieuwe Herman Tjeenk Willink is: hij schreef een dik rapport over het parlementair stelsel en heeft scherpe ideeën hoe je de bestuurscultuur kunt vernieuwen. Bovendien is hij een fikser die taaie problemen oplost. En Koolmees is de nieuwe Mariëtte Hamer: haar dossiers zitten allemaal in zijn hoofd. Financiën, sociale zaken, de polder: hij kent alle geheimen. Hermans en Jetten kregen gezelschap van de secondanten van CDA en ChristenUnie, Pieter Heerma en Carola Schouten. In zekere zin jammer dat die partijen ook niet, zoals VVD en D66, voor de

In het debat over het eindverslag van informateur Johan Remkes, afgelopen dinsdag, ontbrak de man met de, naar eigen zeggen, radicale ideeën over een nieuwe bestuurscultuur. VVD-leider Mark Rutte moest in zijn rol als premier bij een Europese top zijn. De Kamer had dus ook kunnen zeggen: dan doen we dit debat zodra hij terug is, want wij vinden die nieuwe bestuurscultuur zo belangrijk, die willen we met Rutte bespreken. Waar Geert Wilders bij de Algemene Beschouwingen er nog een enorm punt van maakte dat Sigrid Kaag er niet was, leek het de fractieleiders nu niet eens op te vallen dat Rutte verstek liet gaan. In het debat gingen de meeste fractieleiders meteen alweer over op het gebruikelijke onderling gehakketak. Met als gotspe dat Geert Wilders anderen verweet dat ze elkaar al zeven maanden voor rotte vis uitmaken! Toen Wilders voor de zoveelste keer een motie indiende die om nieuwe verkiezingen vroeg, werd hij door Kees van der Staaij op de vingers getikt. Zoveel poppenkast kon de SGP-leider niet verdrag

Merkel wilde zich er niet op vastleggen. De Duitse liberalen verlieten de onderhandelingen en keren pas nu, vier jaar later, weer terug. Bij het vertrek van Angela Merkel als bondskanselier is Mark Rutte de verliezer. Voor de tweede keer al, sinds Nederland door Brexit de Britten verloor. Nederland had altijd een comfortabele positie in de driehoek Frankrijk-Duitsland-Verenigd Koninkrijk. In die verhouding was Frankrijk meestal de motor achter nauwere samenwerking, koos Duitsland de rol van aarzelende bemiddelaar en waren de Britten dwarsligger. Tactisch had Den Haag aan alle drie vaak iets. Het remmende VK zorgde ervoor dat de Fransen niet in alles hun zin kregen en Duitse ministers van Financiën waren Jeroen Dijsselbloem en Wopke Hoekstra dankbaar dat ze tegenwicht organiseerden door bondgenootschappen met kleine zuinige landen. De persoonlijke verhoudingen waren optimaal. Merkel en Rutte hadden een Freundschaft. Ze kwamen bij elkaar over de vloer, officieel en soms ook officieus. Ze begrepen elkaar. En

Over de kabinetsformatie deze week geen woord bij Willem-Alexander. Hij sprak zijn door Mark Rutte geschreven Troonrede hakkelend uit. Zou dat zijn omdat de koning die ochtend had gelezen dat zijn onderdanen in een lijstje bezuinigingssuggesties het koningshuis op nummer 1 hadden gezet? Of schaamde hij zich dat er na een half jaar nog steeds geen zicht is op een nieuw kabinet? Volgens Rutte zit er beweging in. Op Prinsjesdag liet hij zich ontvallen dat er snel een kabinet kan zijn. Zijn band met D66-leider Sigrid Kaag is inmiddels beter dan ooit, beweert hij. En tegen BNR-verslaggever Thomas van Groningen: Ik ken partijen van VVD tot en met GroenLinks als partijen die bereid zijn compromissen te sluiten en niet te stikken in het eigen gelijk. Als er snel een kabinet komt met elan, dan kan het vertrouwen in de politiek snel terugkeren. Aldus Rutte. Ook hij begint te merken dat de kijkers thuis zoals ze dat tegenwoordig in de Tweede Kamer noemen niet meer begrijpen dat er niets gebeurt. Op Prinsjesdag kondi

Of Remkes nu uitkomt op een minderheidskabinet of toch nog een meerderheidskabinet, in beide gevallen heeft zon kabinet vertrouwen nodig van het parlement. Oorspronkelijk vond VVD-leider Mark Rutte het niks, een minderheidskabinet. Hij was voorstander van een kabinet met krappe meerderheid. Als een partij voor de meerderheid niet nodig is, leidt dat tot instabiliteit, zei Rutte. Te veel partijen, dat vertrouwt hij niet. Een merkwaardige opvatting. In de politieke geschiedenis zijn er vaker breed gesteunde kabinetten aangetreden dan kabinetten met krappe meerderheid. Dat de informateur behalve naar VVD, D66 en CDA nu al kijkt naar samenwerking met PvdA, GroenLinks en ChristenUnie en ook nog naar steun van vijf kleinere partijen, duidt erop dat Remkes het niet eens is met zijn partijgenoot. Met brede meerderheden, vreest Rutte, springen te gemakkelijk kikkers uit de kruiwagen. Maar hoort ook dat niet bij een nieuwe, ontspannen bestuurscultuur: dat niet iedereen het altijd overal mee eens hoeft te zijn? Een

De formatie moest zo wilde de Kamer langs de lijnen van de inhoud gaan. Maar het Kamerdebat naar aanleiding van het eindverslag van informateur Mariëtte Hamer ging niet over dat verslag. De fractievoorzitters waren vooral bezig met elkaar en dus met zichzelf. Dit roept de vraag op of zij wel echt in staat zijn tot een nieuwe politieke cultuur, zoals de een na de andere leider bepleit. Het raadselachtigst is de opstelling van het CDA. Sinds de verkiezingen zwijgt Wopke Hoekstra vooral. In het Kamerdebat nam hij nauwelijks het woord. Langs de lijnen van de inhoud schreven VVD en D66 de basis voor een regeerakkoord. PvdA en GroenLinks reageerden enthousiast en ook Hoekstra zei dat hij ermee uit de voeten kon. Maar er vervolgens met PvdA en GroenLinks samen over verder praten, dat wilde hij niet. En Rutte, beducht voor een misschien toch weer opkrabbelend CDA als electorale concurrent, sloot zich hier bij aan. Behalve door VVD en D66 is in breder verband nog geen dag, geen minuut, geen seconde over de inhoud

Ik ben benieuwd of informateur Mariëtte Hamer er in haar eindverslag ook zo over denkt. Want dat betekent dat die combinaties later in de formatie weer op tafel kunnen komen. Intussen heeft minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren de Limburgse interim-commissaris van de koning Johan Remkes alvast toestemming gegeven voor een nevenfunctie die eraan zit te komen. Nee, niet die van ambassadeur van het Jenevergenootschap (wat hij ooit naast zijn ministerschap bleek te bekleden). Remkes volgt hoogstwaarschijnlijk Hamer op, want D66 vindt dat een VVDer nu de formatiecrisis moet helpen oplossen. Hieruit blijkt trouwens dat VVD en D66 die zichzelf in een Kamermotie opdracht gaven het begin van een regeerakkoord te schrijven geen hecht blok vormen. Er was geen gezamenlijke strategie. Dit roept de vraag op of die twee uiteindelijk zoals Sigrid Kaag nu oppert - wel een hecht minderheidskabinet kunnen vormen. En dan nog: hoever kom je met 58 zetels in een Kamer van 150 waar de flanken luidruchtig zijn en PvdA

Momenteel koopt de Fed maandelijks voor 120 miljard dollar aan obligaties. Nu de Amerikaanse economie weer de omvang van voor de pandemie heeft bereikt, de arbeidsmarkt snel herstelt en de inflatie boven de 5 procent bedraagt, is er voor dat opkoopbeleid nauwelijks meer een rechtvaardiging. En Powell gaat misschien uitleggen wanneer en in welk tempo de aankopen zullen worden verminderd en uiteindelijk gestopt. Waarom is dat voor aandelenbeleggers interessant? De S&P500, de brede Amerikaanse aandelenindex, staat momenteel meer dan 30 procent hoger dan voor de pandemie. Veel commentatoren betogen dat dat grotendeels door de centrale bank komt. Het idee is dat de liquiditeit die de Fed creëert de beurkoersen opstuwt. Het geld moet ergens blijven, zo luidt de redenering, en bij de huidige lage rentestand wordt het dan maar in aandelen gestopt. Nu de Fed de omgekeerde weg gaat bewandelen, is het oppassen geblazen. De vraag is of aandelen dan weer een groot deel van de koerswinst prijs zullen geven. Wat mij opva

Ik zal de laatste zijn om de problemen van die ondernemers te bagatelliseren en ik begrijp dat personeelstekorten een rem kunnen zetten op de omzet van bedrijven. Tegelijkertijd moet worden gezegd dat niet duidelijk is wie hier nou wat aan kan doen en wat dan. Het aflopen van de NOW zal wel tot meer bedrijfsbeëindigingen leiden waardoor er personeel beschikbaar komt, maar het is volstrekt onduidelijk over hoeveel mensen dat dan gaat. En ik geloof niet dat iemand ervoor wil pleiten om de economische groei af te remmen door bijvoorbeeld lasten te verzwaren. Dus we zullen voorlopig met een krappe arbeidsmarkt moeten leven. Er zit weinig anders op. Ik wil graag twee effecten benoemen. Ten eerste zal de loonstijging wel versnellen. Dat is reeds gaande zoals blijkt uit cijfers van werkgeversorganisatie AWVN. Sommigen luiden hierover de noodklok zelfs al. Dat lijkt mij wel heel erg vroeg. De versnelling van de loonstijging zoals de AWVN die rapporteert, valt nogal mee. Loonmatiging ter versterking van onze concurr