Cin News

वडाध्याक्ष र गाउँपालिकाका अध्यक्षको सिफारिसमा जसको घर छ उसले थप घर पाएको पीडितहरुको गुनासो छ । गाउँपालिका अध्यक्ष महेन्द्रप्रसाद यादव भने घर पाउनेहरु पनि वास्तविक पीडित भएका र वडाअध्यक्षले त्यसैकारण सिफारिस गरेको बताउनुहुन्छ ।

संस्थागत योजनामा केन्द्रमा बालबालिका, महिला, अपाङ्गता भएका व्यक्ति र जेष्ठ नागरिकका गुनासो सुन्न एवम् समस्या समाधान गर्नका लागि सहयोगी सेवा कक्ष र समस्या समाधान कक्षको स्थापना गर्ने भनिएको थियो ।

मन्त्रीमा उहाँको नियुक्ति भएको करिब १० महिनामा इटालियन ठेकेदार कम्पनी सीएमसीसँगको ठेक्का रद्द भयो । त्यसको करिब ६ महिनापछि नयाँ ठेकेदार कम्पनी छनौट भएको मेलम्ची खानेपानी आयोजनाका सूचना अधिकारी राजेन्द्रराज पन्त बताउनुहुन्छ ।

धान निकै कम फल्ने र प्रमुख बाली मकै भएकाले अब भोकमरी हुने हो कि भन्ने चिन्ता बढेको उहाँले बताउनुभयो । लामो खडेरी पछि यस क्षेत्रमा किसानले मकै रोपेका थिए । मकैका बिरुवा राम्रोसँग सप्रिएको थियो । तर गोड्ने बेलामा मकैको बोटै किराले खाएपछि, किसानहरुमा अनिकालको चिन्ता छ ।

नेपालगञ्जबाट करिब ७ किलोमिटर पश्चिम दक्षिणतर्फ वन्जारे गाँउ छ । गाँउमा मधेसी र मुस्लिम समुदायका नागरिकको वाक्लो बसोबास छ । स्थानीयसँग धेरै जमिन त छैन । तर जति छ, त्यो जमिनका मालिक महिला छन् ।

सरकारले लिएको दिगो विकास लक्ष्यमा सन् २०३० सम्म खानेपानी र सरसफाईको पहुँच, शहरी फोरमैला व्यवस्थापन र जलवायु परिवर्तन अनुकुलित स्मार्ट भिलेजमा ९० प्रतिशत लक्ष्य हाँसिल गर्ने भनिएको छ । तर धनकुटा नगरपालिका अहिले नै ८५ प्रतिशत भन्दा माथि रहेको नगरपालिकाका वातावरण शाखा प्रमुख उपेन्द्र खनालले बताउनुभयो ।

दिगो विकासका लक्ष्यअनुसार सन् २०३० सम्ममा सबैको निम्ति सुरक्षित र किफायती वा वेहोर्न सकिने खानेपानीको सर्वव्यापी र समतामूलक पहुँच हासिल गर्ने सरकारको अभियान छ ।

बाजुराको गौमुल गाउँपालिकाले थालेको मदिरा व्यवस्थापनको काम प्रभावकारी बनेको छ । गाउँपालिकाले मदिरा सेवनका लागि कार्ड अनिवार्य गरेपछि, मदिरा विक्रि वितरण र सेवन गर्नेहरु उल्लेख्य मात्रामा घटेका छन् । 

सुदूरपश्चिमको हिमाली गाउँपालिका मात्रै होइन, पूर्वको ताप्लेजुङको मैवाखोला गाउँपालिकामा पनि कर्मचारी समस्या उस्तै छ । प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत गणेश अधिकारीका अनुसार कृषि र पशुका बाहेक २७ जना कर्मचारीको दरबन्दीमा अहिले ९ जनाले काम गरिरहेका छन् ।

१० देखि १८ वर्ष मुनिका बालबालिकामा गरिएको एक सर्वेक्षण अनुसार ७२ प्रतिशतले इन्टरनेटमा सामाजिक सञ्जालको प्रयोग गर्ने गर्छन् । त्यो क्रममा प्रत्येक ४ जना बालिकामध्ये १ जना र ६ जना बालकमध्ये १ जना दुव्र्यवहारमा पर्ने गरेका छन् । इन्टरनेटको ज्यादा प्रयोगले बालबालिकाको सिकाइमा समेत असर परेको विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ ।

सूर्तिजन्य पदार्थ (नियन्त्रण र नियमन गर्ने) ऐन, २०६८ ले सार्वजनिक स्थलमा धूम्रपान तथा सूर्ति सेवन गर्न नहुने, घर तथा निजी सवारी साधनभित्र धूम्रपान गर्न नहुने, सुर्तिजन्य पदार्थको बट्टामा चेतावनीमूलक सन्देश तथा चित्र उल्लेख गर्नुपर्ने, विज्ञापन तथा प्रायोजन गर्न नपाइने लगाएतको व्यवस्था गरेको छ ।

विद्यालय सहयोगी, प्रशासन सहायक र प्रारम्भीक बालविकासका सहयोगी कार्यकर्ताका लागि सरकारले प्रोत्साहन अनुदान भनेर इसिडिका लागि ६ हजार, विद्यालय सहयोगीको ४५ सय देखि ७५ सय र प्रशासन सहायकका लागि ११ हजार ५ सय रुपैयाँ निर्धारण गरेको छ । त्यसमा स्थानीय सरकारहरुले थप गरेर दिन सक्ने केन्द्र सरकारको तर्क छ ।

संविधानको मौलिक हक अन्तर्गत धारा ३८ को उपधारा (४) मा महिलालाई राज्यका सबै निकायमा समानुपातिक सहभागिताको हक हुने उल्लेख छ । यो व्यवस्था अनुसार राज्यका हरेक तह, तप्का र निकायमा महिलाको जनसंख्या तथा नेपालमा रहेको जातीय विविधता (जनजाति र आदिवासी, मधेसी, दलित)का आधारमा महिला सहभागितालाई सुनिश्चित गरिनुपर्ने हो ।

अब बाँकी ५१ जिल्लामा रहेका गरिबको सूची तयार पार्ने क्रममा सरकार छ । गरिब पहिचानको दोस्रो चरणका काम भइरहेको भए पनि बाँकी रहेका जिल्लाहरूमा गरिब पहिचानको कार्यक्रम सुरुवात नै भएको छैन ।

 सीआईएनसँगको कुराकानीमा प्राधिकरणका सह प्रवक्ता मनोहर घिमिरेले भन्नुभयो, ‘अघिल्लो वर्ष हामीले एक चरणको सम्पन्न गर्यौं र अहिले फेरि हामीले छुट तथा पुनः जाँच सर्वेक्षण भनेर एक लाख ७७ हजार सर्वेक्षण गरेका छौं । त्यसबाट लाभग्राही पहिचान गरेर उहाँहरुलाई अनुदान सम्झौता गराउने, रकम दिने र घर बनाउने कुरा हाम्रोलागि अहिले सबैभन्दा चुनौतिको विषय बनेको छ ।’ 

सामुहिक रुपमा सुरु गरेको माछा पालन अरु युवाहरुका लागि प्रेरणाको स्रोत बन्ने बैदेशिक रोजगारीबाट फर्र्किएर माछापालनमा लाग्नुभएका समूहका सदस्य ध्रुव थापाको विश्वास छ । 

गाईवस्तुको मल बाली विरुवाका लागि निकै राम्रो हुने कृषिविज्ञहरु बताउँछन् । तर किसानले कम्पोष्ट मलको सट्टा रासायनिक मल प्रयोग गर्ने क्रम रोकिएको छैन । रासायनिक मलको प्रयोग कम गराउन किसानलाई सचेतनाका कार्यक्रम र कम्पोष्ट मल बनाउने सीप सिकाउन जरुरी देखिन्छ ।

 सीआईएनसँग कुराकानी गर्दै स्वास्थ्य निर्देशनालय, सुदुरपश्चिमका जनस्वास्थ्य अधिकृत रमेश मलासीले प्रदेश सरकारले पहिलो वर्ष प्रदेश मातहत रहेका सबै स्वास्थ्य संस्थामा स्तनपान कक्ष स्थापना गर्ने बताउनुभयो । 

नवजीवन परोपकार सेवा समाजका आजीवन सदस्य सर्वश्री अधिकारी विभिन्न समस्यामा परेको तथा विपन्न परिवारलाई समस्या नहोस् भनेर कपडा बैँक स्थापना गरेको बताउनुहन्छ ।

सामान्यतया हरेक सामुदायिक विद्यालय वर्खाको समयमा एक महिनाका लागि बिदा गरिन्छ र शिक्षक तथा विद्यार्थी आ आफ्नो घर जाने गर्छन् । तर रोल्पाको एउटा विद्यालयले भने विद्यार्थीलाई थप ज्ञान आर्जन होस् भन्दै पढाइलाई निरन्तरता दिएको छ ।