Felix & Sofie

Laat het iedereen bespaard blijven ooit in de greep van het kwaad te komen. Noch als slachtoffer, noch als dienaar. Die eerste is tragisch, de tweede verwerpelijk. Echter zo makkelijk als we slachtoffer of dienaar herkennen, zo lastig is het kwaad zelf te duiden. Wat is het kwaad? Meestal denken we aan morele horror. Daden waar ons morele vocabulaire de woorden voor ontbeert. Kwade daden overschrijden het herkenbare morele tekort. Het kwaad toont zich als een perverse transgressie van de moraal. Niet zelden worden we het gelaat van Satan gewaar achter het kwaad. De boze genius die vernietiging van leven, samenleven en menselijk geluk wil. Denken over het kwaad heeft diepe filosofische en religieuze wortels. Tot ver in de middeleeuwen werd het gedomineerd door de filosofische ideeën van Plato en Aristoteles, gecombineerd met het theologische gedachtegoed van de christelijke denkers Augustinus en Aquino. Het kwaad werd in navolging van deze denkers voorgesteld als afwezigheid van het goede en de corruptie van

Laat het iedereen bespaard blijven ooit in de greep van het kwaad te komen. Noch als slachtoffer, noch als dienaar. Die eerste is tragisch, de tweede verwerpelijk. Echter zo makkelijk als we slachtoffer of dienaar herkennen, zo lastig is het kwaad zelf te duiden. Wat is het kwaad? Meestal denken we aan morele horror. Daden waar ons morele vocabulaire de woorden voor ontbeert. Kwade daden overschrijden het herkenbare morele tekort. Het kwaad toont zich als een perverse transgressie van de moraal. Niet zelden worden we het gelaat van Satan gewaar achter het kwaad. De boze genius die vernietiging van leven, samenleven en menselijk geluk wil. Denken over het kwaad heeft diepe filosofische en religieuze wortels. Tot ver in de middeleeuwen werd het gedomineerd door de filosofische ideeën van Plato en Aristoteles, gecombineerd met het theologische gedachtegoed van de christelijke denkers Augustinus en Aquino. Het kwaad werd in navolging van deze denkers voorgesteld als afwezigheid van het goede en de corruptie van

Laat het iedereen bespaard blijven ooit in de greep van het kwaad te komen. Noch als slachtoffer, noch als dienaar. Die eerste is tragisch, de tweede verwerpelijk. Echter zo makkelijk als we slachtoffer of dienaar herkennen, zo lastig is het kwaad zelf te duiden. Wat is het kwaad? Meestal denken we aan morele horror. Daden waar ons morele vocabulaire de woorden voor ontbeert. Kwade daden overschrijden het herkenbare morele tekort. Het kwaad toont zich als een perverse transgressie van de moraal. Niet zelden worden we het gelaat van Satan gewaar achter het kwaad. De boze genius die vernietiging van leven, samenleven en menselijk geluk wil. Denken over het kwaad heeft diepe filosofische en religieuze wortels. Tot ver in de middeleeuwen werd het gedomineerd door de filosofische ideeën van Plato en Aristoteles, gecombineerd met het theologische gedachtegoed van de christelijke denkers Augustinus en Aquino. Het kwaad werd in navolging van deze denkers voorgesteld als afwezigheid van het goede en de corruptie van

In deze podcast hoor je de column Ruben Jacobs tijdens de avond: Het Moderne Cynisme op 22 oktober 2019. Het Moderne Cynisme Elke dag staat de krant vol met alarmerende berichten over klimaatrampen of schade aan de democratie. Wij nemen die berichten tot ons, uiten ons ongeloof of ongenoegen – maar gaan vervolgens rustig verder met ons leven. Vijfendertig jaar geleden karakteriseerde Peter Sloterdijk dit verschijnsel in zijn Kritiek van de cynische rede als cynisme. Volgens hem gaat de moderne burger gebukt onder een verlicht vals bewustzijn dat, anders dan het door ideologie of dogma verblinde valse bewustzijn van weleer, niet lijdt aan een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid. De cynicus weet wat er aan de wereld schort, maar laat na die kennis in praktijk te brengen. Zonder er echt in te geloven schikt het cynische bewustzijn zich naar de bestaande orde – ze past zich tegen beter weten in aan. De cynische geest heerst overal: van kiezers die schouderophalend reageren op corrupte politici, tot iede

In deze podcast hoor de Julien Kloeg over de Cynische Rede van Peter Sloterdijk tijdens de avond: Het Moderne Cynisme op 22 oktober 2019. Het Moderne Cynisme Elke dag staat de krant vol met alarmerende berichten over klimaatrampen of schade aan de democratie. Wij nemen die berichten tot ons, uiten ons ongeloof of ongenoegen – maar gaan vervolgens rustig verder met ons leven. Vijfendertig jaar geleden karakteriseerde Peter Sloterdijk dit verschijnsel in zijn Kritiek van de cynische rede als cynisme. Volgens hem gaat de moderne burger gebukt onder een verlicht vals bewustzijn dat, anders dan het door ideologie of dogma verblinde valse bewustzijn van weleer, niet lijdt aan een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid. De cynicus weet wat er aan de wereld schort, maar laat na die kennis in praktijk te brengen. Zonder er echt in te geloven schikt het cynische bewustzijn zich naar de bestaande orde – ze past zich tegen beter weten in aan. De cynische geest heerst overal: van kiezers die schouderophalend reage

/// Show notes \\\ Afbeeldingen bij de lezing van Clint Verdonschot: Rirkrit Tiravanija – Pad Thai Wang Hui - De zuidelijke inspectie tour van keizer Kangxi, rol drie (1698) Liu Wei - It Looks Like a Landscape Clement Greenberg Vanitas - Clara Peeters Awesome bag, made in India – TINKEBELL Le gout du blanc – Les Deux Garc ̧ons /// Programma \\\ Een vis in een (werkende) blender stoppen en het in een museum neerzetten: is dat kunst? Mag je obscene dingen zoals bestialiteit en moord afbeelden? Kunnen we het werk van mensen zoals R. Kelly, Michael Jackson en Woody Allen zonder bijsmaak waarderen - of maakt dat ons 'slechte' mensen? Kunst en moraal hebben iets met elkaar te maken. Niet voor niets noemen we lelijke kunst vaak slecht en verwachten we juist van kunst dat ze conventies kan bevragen of doorbreken. De Chinese president Xi Jinping waarschuwt voor immorele kunst omdat zij ''de vieze lucht van het geld'' zou hebben, maar claimt ook dat goede kunst vaderlandsliefde moet uitstralen en de ''juiste'' v

Wanneer is kunst slecht als in 'kwaadaardig', heeft dat te maken met de intentie van de maker of zit het 'm in de relatie tussen het werk en de toeschouwer? Aan de hand van een aantal voorbeelden onderzoekt maakster Josefien van Poppel dit vanuit haar achtergrond in Film Studies met redactieleden/filosofen Kamiel Feiertag en Trijsje Franssen.

De mens is binnen de digitale netwerken van de huidige tijd allang geen autonoom, bepalend of sturend subject meer; ze is een knooppunt in een wereld van beelden die haar voorgeschoteld worden en waarbinnen zij door media ‘wordt geleefd’. Voor de gemiddelde mens lijkt er bovendien geen enkel wolkje aan de lucht; comfortabel weggedoken in ‘een cloud’ is zij verlost van allerlei moeilijke verantwoordelijkheden en klassieke verlichtingsidealen. Dit beschreef de Franse filosoof Jean Baudrillard al, toen hij zijn medemens in de jaren ’80 verknocht zag raken aan de televisie. Hij stelde dat dergelijke ontwikkelingen leidden tot cynisch pessimisme en geloof in valse feiten en introduceerde het concept ‘simulacrum’ om enig grip te krijgen op de zaak. Oorspronkelijk dacht men dat beelden fungeren als directe representaties van de werkelijkheid; de Mona Lisa is een afspiegeling van een echte vrouw, die ooit geleefd heeft. Maar dit verstaan is volgens Baudrillard onjuist. Een schilderij, bijvoorbeeld, leidt een eigen l

Wat hebben het klimaatprobleem, bullshit jobs, nieuwe media en de Golfoorlog met elkaar te maken? Precies! Jean Baudrillard. In deze aflevering gaan Josefien, Floris en Kasper opzoek naar de relevantie van zijn werk voor het denken van nu. Ook leggen ze haarfijn uit waarom volgens Baudrillard de realiteit altijd nep is, wat een simulacra eigenlijk is en waarom hyperrealiteit niet iets is waar je blij van wordt. Veel luisterplezier!

///

Talloze sci-fi films suggereren al decennia lang dat we onze brein op termijn kunnen up- en downloaden. Inmiddels wordt dit principe ook door verschillende wetenschappers overgenomen, ontwikkeld en getest. Maar is dat eigenlijk wel uitvoerbaar? Felix & Sofie redactielid & neurofilosoof Linde van Schuppen denkt stellig van niet. Maakster Josefien van Poppel en redactielid Sophie van Balen gaan met haar in gesprek.

///

Felix & Sofie 14 - Is de Rede nog wel te redden? by

Tegenwoordig zijn er hele veilige tests om in een vroeg stadium van de zwangerschap de medische conditie te achterhalen van het ongeboren kind. Is het nodig of zelfs belangrijk om zo'n test te doen? En als het embryo Syndroom van Down heeft of een andere afwijking, mag dit dan zonder gewetenswroeging weggehaald worden? Dit bespreekt filosoof en schrijver Marcel Zuijderland in zijn boek 'Gentest of geen test?' samen met mede-Felix en Sofie redactielid Linde van Schuppe en maakster Josefien van Poppel.

///

Kan je als filosoof op de barricade gaan staan of moet je langs de zijlijn blijven? We nemen je mee vanaf het Duits idealisme van Hegel langs het materialisme van Marx naar het nieuwe materialisme om het antwoord op deze vraag te vinden. In deze aflevering zoekt maakster Josefien van Poppel de mogelijkheden van de filosoof om te rebelleren uit met redactieleden Floris van der Burg en Kamiel Feiertag.

Wiens verstand verdwaalt er niet in het zwarte gat van de moderne fysica? Terwijl het voor de gewone sterveling al nauwelijks te bevatten is hoe Einstein tijd en ruimte met elkaar verknoopte, denderen de huidige natuurkundigen door met wilde theorieën over donkere materie, supersnaren, quarks, opgerolde dimensies en multiversa. Verward blijven we achter in onze eigen universum. Of we halen onze schouders erover op, want het gaat niet over ons tenslotte. Niets is minder waar. GPS systemen zouden niet werken zonder toepassing van de speciale relativiteitstheorie, je smartphone is een doosje vol toegepaste kwantummechanica. Het internet, zonnecellen, MRI-scanners, ga maar door. Onze leefomgeving zit vol met exotische natuurkunde. Uiteindelijk zijn wijzelf een en al natuurkunde. De natuurkunde beschrijft onze werkelijkheid of op zijn minst een groot deel daarvan, met haast niet te begrijpen, exotische theorieën die ver van onze ervaring staan. Als dat zo is, is de natuurkunde dan zelf metafysica geworden? Ze be

De mens is geen vreemde van de leegte. Door alle dagelijkse beslommeringen heen schijnt een besef van zinloosheid: van een gebrek aan dwingende, noodzakelijke redenen voor het bestaan. Is deze zinloosheid leegte? En wat is leegte? Kierkegaard pleitte voor een ironische omgang met het leven vanuit een besef van leegte. Het subject dat geen bedoeling heeft en dat van zichzelf weet, zo leert Kierkegaard, verlaat zich op de ironie. Maar is er niet ook wat te zeggen voor een niet-ironische, ernstige omgang met de leegte? De ervaring van zinledigheid duidt immers ook op de mogelijkheid van een ander leven. Verdient die mogelijkheid geen serieuze aandacht? En als dat zo is, kunnen we het dan filosofisch onderbouwen? De Italiaanse filosoof Giorgio Agamben ziet hoe de ervaring van leegte, van het gebrek aan een zin van het leven, een unieke ervaring is: ze laat ons de wereld zien als mogelijkheid. Men kan 'de wereld in zijn niet of nog-niet betekenen zien', schrijft Ype de Boer op brainwash. Maar dat de mens naar le

De ervaring van leegte is geen mens vreemd. Met zijn existentialistische filosofie benadert Jean-Paul Sartre het begrip 'leegte' op twee niveaus: op een ontologisch niveau gaat hij in op de essentie van leegte en op een persoonlijk/maatschappelijk niveau koppelt hij een gevoel van leegte aan de onmogelijkheid om samen te vallen met je identiteit. In deze aflevering onderzoekt maakster Josefien van Poppel de Sartriaanse leegte met redactieleden Kasper Bockweg en Sophie van Balen.

Wat hebben feminisme, informatietechnologie en het antropoceen met elkaar te maken? Juist ja, dat is natuurlijk Donna Haraway! Haraway is één van die filosofen die wereldberoemd is in de kleinste niches en op handen wordt gedragen in de kunstwereld, maar eigenlijk steevast vergeten wordt in de lijsten met grote filosofen. Toch heeft haar Cyborgmanifest uit 1984 juist nu weer zeggingskracht en daarom nemen we in januari deze revolutionaire tekst bij Felix & Sofie onder de loep. Het cyborgmanifest zou je een post-feministische, post-marxistische, techno-politieke filosofie kunnen noemen, al schiet zelfs dat tekort (en te over). Haraway beschrijft hoe de wereld omgevormd wordt tot kenbare informatie, tot data, die samenkomt in bio-politieke systemen. De minitieuze controle die hiervan uitgaat is kenmerkend voor de verwoestende krachten van het kapitalisme, maar ook van het antropoceen. Als tegenbeweging breekt Haraway met de dualismen die ons helpen de wereld in te delen: man-vrouw, mens-machine, waar-onwaar,