Argos

Na de moord op Anne Faber door Michael P, die kort daarvoor verdween uit de forensische kliniek in Den Dolder, raakte de verhouding tussen het dorp Den Dolder en de kliniek ernstig verstoord. Hoewel er al 100 jaar psychiatrische patienten in het bosrijke dorp verblijven, had niemand zich tot dan toe echt gerealiseerd dat daar ook eventueel gevaar in school.Het televisieprogramma Medialogica sprak met inwoners van Den Dolder, met medewerkers van de kliniek en met journalisten over de impact van de gebeurtenissen op het dorp en de op de kliniek. Het resultaat daarvan is zondag 1 december te zien op NPO2. Researcher Maud van de Reijt is te gast en vertelt over de totstandkoming van de documentaire.

Ze zijn de stille kracht achter de beste onderzoeksjournalistieke redacties van Nederland. De chefs die het tijdrovende graafwerk mogelijk maken, zonder zelf met de eer te strijken. Als eerbetoon aan hun vak reikt de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) dit jaar een nieuwe prijs uit: Het Vliegwiel. Bedoeld voor de hoofdredacteur of manager die de onderzoeksjournalistiek dit jaar het meest heeft gestimuleerd. De winnaar wordt vrijdag bekend gemaakt, tijdens de jaarlijkse VVOJ-conferentie. Argos spreekt tijdens de uitzending zaterdag, live vanaf de conferentie, met de drie genomineerden, Bjorn Oostra van de Limburger, Joost Oranje van Nieuwsuur en Jeroen Trommelen van Onderzoeksplatform Investico.

Zestig Vietnamese kinderen raakten spoorloos terwijl ze waren toevertrouwd aan de zogenaamde ‘beschermde opvang’ in Nederland. Dit bericht van Argos leidde afgelopen voorjaar tot commotie in de Tweede Kamer. Het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) van de politie voert momenteel een onderzoek uit in opdracht van de minister. Wat is er gebeurd met de verdwenen Vietnamese minderjarigen? Argos ontdekte dat een van hen op tragische wijze om het leven kwam.

De Verenigde Naties komen binnen twee weken met een rapport met richtlijnen over hoe militairen bewijs kunnen verzamelen in conflictgebieden. Deze richtlijnen kunnen worden ingezet om militairen te betrekken bij de opsporing van IS’ers. Probleem bij de berechting is nu vaak gebrek aan bewijs. Getuigenverklaringen, gevonden documenten, bomresten of computerschijven ontbreken. Maar militairen zijn geen opsporingsambtenaren en hebben ook niet dezelfde bevoegdheden. Hoe zorg je dan voor betrouwbare en controleerbare bewijzen? En hebben ze daar wel tijd voor? In de studio één van de onderzoekers die meeschreef aan het VN-rapport, Bibi van Ginkel. Zij is werkzaam bij het International Centre for Counter-Terrorism in Den Haag. CDA- tweede kamerlid Martijn van Helvert reageert aan de telefoon.

Veiligheid is topprioriteit bij Defensie. Na twee fatale incidenten in 2016 en een vernietigend oordeel van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid, beloofde de krijgsmacht beterschap. Ondanks de inspanningen om meer aan veiligheid te doen gaat er achter de schermen nog veel mis, zoals bij het transport en de opslag van gevaarlijke stoffen en munitie.

De rekening van de zomers van 2018 en 2019Weersextremen zoals hagelbuien en forse regenval leiden tot economische schade. Maar ook aan hitte en droogte hangt een prijskaartje. Zo heet en droog als de zomers van 2018 en 2019 is het niet vaak. Akkerbouwers werden geconfronteerd met tegenvallende oogsten, huizenbezitters met funderingsschade en ook verzekeraars zien de schadelast toenemen. Hoeveel hebben die zomers Nederland gekost? Stukje bij beetje komen de schadebedragen naar buiten. Zo publiceerde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voorlopige cijfers over de economische schade van de zomer van 2018, maar het overzicht ontbreekt. Argos zoekt verder.

De informatie die de rechercheurs van Team Criminele Inlichtingen (TCI) verzamelen is cruciaal in de bestrijding van georganiseerde misdaad. Ze zijn de vooruitgeschoven post van de politie in de onderwereld en werken vaak met criminele informanten. Maar inmiddels zijn de verhoudingen binnen de TCI van de Landelijk Eenheid flink verstoord. Argos, over de problemen bij de spionnen van de politie.

Hoe kom je er als bank achter of je klanten corrupt zijn, zich schuldig hebben gemaakt aan terrorisme of bekend staan als witwassers? Raadpleeg onze database, zegt WorldCheck. Het bedrijf claimt solide informatie te hebben van wereldwijd meer dan twee miljoen mensen. Maar eerder onderzoek van Argos en OneWorld, in samenwerking met media uit andere landen (The Intercept, The Times, NDR, Süddeutsche Zeitung, La Republica en De Tijd), toonde aan dat de gegevens van WorldCheck vaak niet geverifieerd en verouderd zijn, of ronduit niet kloppen. Voor de Britse advocaat Farooq Bajwa was dat voldoende om WorldCheck namens een aantal klanten voor de rechter te dagen. Met succes. Onlangs kreeg een van zijn cliënten een schadevergoeding van 10.000 pond. Maar zijn de onjuiste gegevens nu ook verwijderd uit de database? En hoe zit het met andere fouten? In Argos, wat er kan gebeuren als banken zich baseren op ongefundeerde beschuldigingen uit een commerciële database.

De druk op Nederland om vrouwen en kinderen uit Syrië terug te halen, neemt toe. We weten maar weinig van wat IS-vrouwen daadwerkelijk hebben gedaan in het zogenaamde ‘kalifaat’. De mannen worden al snel gezien als ‘strijders’ en misdadigers, maar bakten de vrouwen inderdaad alleen koekjes? Hoe traditioneel was de rolverdeling echt in IS-gebied en hoe kom je daarachter?Argos spreekt met oorlogsfotograaf Eddy van Wessel en met journaliste Judit Neurink, over hun ervaringen met en indrukken van de rol van de vrouw ten tijde van het kalifaat. Ook een moeder en een vader van twee dochters die momenteel in kampen in Noord- Syrië verblijven, komen aan het woord. Wat weten zij van wat hun dochters hebben gedaan?Aansluitend in de studio een vooruitblik op een mogelijke rechtsgang van de IS-vrouwen in Nederland, met strafadvocaten André Seebregts en Jillis Roelse.

Afscheidsinterview met CTIVD-voorzitter Harm BrouwerHij werd vlak na de onthullingen van EdwardSnowden voorzitter van de CTIVD en kreeg daarna de ‘Sleepwet’ voor de kiezen.Nu neemt Harm Brouwer afscheid. In een interview met Argos blikt de toezichthouder op de inlichtingendiensten terug op een roerige periode. ‘De impact van de nieuwe inlichtingenwet is door iedereen enorm onderschat.’Bij zijn aantreden benadrukte de nieuwe voorzitter van de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten al meteen dat de wereld drastisch was veranderd. ‘Denkt men werkelijk dat de geheime diensten alleen nog maar bezig zijn met toestemming vragen om brieven open te maken?, vroeg Brouwer zich retorisch af. Het was een jaar nadat oud-NSA-medewerker Edward Snowden de modus operandi van inlichtingendiensten had blootgelegd. De Amerikanen en hun bondgenoten bleken de data van honderden miljoenen burgers te verzamelen. ‘Snowden heeft met zijn onthullingen de samenleving gevoelig gemaakt voor het werk van de dienst

Politieke moorden op Nederlandse bodem zijn relatief schaars. Toch werden in 2015 en 2017 twee tegenstanders van het Iraanse regime in Nederland vermoord. De AIVD heeft sterke aanwijzingen van betrokkenheid van Iran. Ook elders in Europa waren incidenten die wijzen op grote activiteit van Iran tegen politieke opposanten. Argos ontdekte dat justitie en politie in Nederland veiligheidsmaatregelen hebben genomen om mensen te beschermen tegen wie concrete bedreiging bestaat.Een reportage over 'de lange arm van Iran in Nederland'.

De tabaksindustrie verliest ogenschijnlijk steeds meer terrein. Roken in het openbaar raakt omstreden en sigaretten mogen straks alleen nog maar in non-descripte pakjes worden verkocht. Reclame maken mag al langer niet meer, maar toch is de invloed van de tabakslobby op de overheid nog altijd aanzienlijk. Niet alleen op het terrein van de wetgeving, maar ook in de gemeenten waar ooit de tabaksfabriek emplooi bood aan een groot deel van de inwoners. Denk aan Bergen op Zoom waar raadsleden lobbyden tegen de verhoging van de accijns op tabak, of Zevenaar, waar het nieuwe stadhuis huist in de voormalige sigarettenfabriek. En waar British American Tobacco (BAT) vertrok, met achterlating van een cultuurfonds en een kunstcollectie. Welke bemoeienis had de toenmalige burgemeester met de organisatie van de erfenis van de tabaksgigant? Toen journalisten daar via de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) naar vroegen bleek de mailbox van de burgemeester gewist. Hoe ondergronds gaat de tabakslobby? Krijn Schramade van de Onderzo

Ongeveer de helft van alle patiënten in de geestelijke gezondheidszorg denkt wel eens serieus aan zelfmoord. Hoe praat je als hulpverlener daarover met jouw patiënt? Niet in elke opleiding tot bijvoorbeeld psycholoog, huisarts of verpleegkundige wordt dat standaard behandeld in het lespakket. ‘Maak suïcidepreventie structureel onderdeel van de opleiding tot hulpverlener’, zeggen initiatiefnemers van een petitie die op 8 oktober zal worden aangeboden aan staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid. Een groot aantal hulpverleners, wetenschappers en patiënten onderschrijft die boodschap. Hoe is het om als hulpverlener te werken met suïcidale patiënten? Hoe is het voor een patiënt als een hulpverlener het gesprek over zelfmoordgedachten mijdt? En waarom heeft suïcidepreventie nog geen structurele plaats in elke opleiding? Is het misschien een onuitgesproken taboe? In Argos een gesprek met hulpverleners, patiënten en de opleiders.

De politie is de afgelopen jaren in opspraak gekomen door twee declaratieschandalen. Reden voor Argos om te vragen naar uitgaven uit het budget dat is bedoeld voor representatie. Hoe zit het met toezicht op de uitgaven ende hoogte van deze bestedingen?

Volgende week wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over het kabinetsstandpunt over de veiligheidssituatie in Syrië. Dat kan mogelijk consequenties hebben voor alle Syrische vluchtelingen in Nederland. Nu wordt Syrië nog als onveilig beschouwd door de Nederlandse regering, maar dat is niet overal in Europa het geval. In Oostenrijk is besloten dat bepaalde regio’s weer veilig zijn en dus moeten de Oostenrijkse Syriërs worden teruggestuurd. Dat leidt ertoe dat sommige van hen nu op hun beurt Oostenrijk ontvluchten en in andere Europese landen aankloppen. Om daar opnieuw om asiel te vragen. Bijvoorbeeld in Nederland. Hoe kansrijk is deze route en waarom is er nog steeds geen eensluidend Europees asielbeleid en hoe veilig is Syrië nu echt? We horen het verhaal van een vluchteling, die vanuit Oostenrijk naar Nederland kwam, en een gesprek met Ineke Strik, Europarlementariër voor Groen Links en Luke Korlaar, hoofd bescherming en asiel van de UNHCR Nederland.

Bij het woord ‘techjournalistiek’ denken velen aan recensies van smartphones en de nieuwste gadgets. Niets is echter minder waar, zo bewijst Daniël Verlaan. In een tijd waarin we steeds meer afhankelijk worden van technologie, is het van belang dat ook de journalistiek hierin meegaat. Denk hierbij aan het mysterieuze dark web waar criminelen illegaal handelen in kinderporno, drugs en wachtwoorden. Daniel Verlaan is onderzoeksjournalist bij RTL Nieuws en onderzoekt criminele netwerken die hij dikwijls infiltreert, en brengt zo zaken aan het licht waar de meeste mensen zich niet bewust van zijn. Zijn onderzoek naar het zogenaamde wraakpornonetwerk, leverde hem in 2018 de aanmoedigingsprijs van de Vereniging voor Onderzoeksjournalistiek op. HIj tracht ons te wapenen tegen deze gevaarlijke kanten van het internet, door mensen te informeren. Weet jij bijvoorbeeld hoe je ervoor kunt zorgen dat hackers jouw gegevens niet kunnen bemachtigen?

Wouter Laumans is misdaadjournalist voor onder andere Panorama en de Nieuwe Revu. In deze rol schrijft hij over allerhande criminaliteit en mag hij ook vaak aanschuiven bij praatprogramma’s om kwesties te duiden, zoals de recente golf van liquidaties in de Amsterdamse onderwereld. Hij bewees samen met collega Marijn Schrijver dat Nederlanders nog altijd houden van een spannend en op feiten gebaseerd misdaadverhaal, toen zij het boek Mocro Maffia uitbrachten in 2014. Het boek was de inspiratiebron voor de populaire serie.

Men zegt dat misdaad niet loont, maar misdaadjournalistiek is een heel ander verhaal. Wouter Laumans bewees samen met collega Marijn Schrijver dat Nederlanders nog altijd houden van een spannend, op feiten gebaseerd, misdaadverhaal, toen zij het boek Mocro Maffia uitbrachten in 2014. Het boek heeft inmiddels een vervolg gekregen in Wraak (2019), en de Mocro Maffia was de inspiratiebron voor een populaire serie. Wouter Laumans is misdaadjournalist voor onder andere Panorama en de Nieuwe Revu. In deze rol schrijft hij over allerhande criminaliteit, en mag hij ook vaak aanschuiven bij praatprogramma’s om kwesties te duiden, zoals de recente golf van liquidaties in de Amsterdamse onderwereld.

Dit duo heeft wederom bewezen dat onderzoeksjournalistiek werk verstrekkende gevolgen kan hebben. Kim van Keken en Dieuwertje Kuijpers slaan dikwijls de handen ineen om licht te werpen op schimmige zaken. Denk hierbij aan de VVD-senator Anne-Wil Duthler die uit de fractie werd gezet nadat deze journalisten in een artikel op Quote aantoonden dat zij niet zuiver handelde. Voor Follow the Money schreef Kim van Keken samen met Eric Smit een reeks artikelen over Henry Keizer, de toenmalig voorzitter van de VVD. Hij moest aftreden. Dit leverde hen de titel Journalist van het jaar 2017 op. Dieuwertje Kuijpers is vanuit de wetenschap de journalistiek ingerold en spitst zich solo veelal toe op zaken die te maken hebben met defensie en het leger. Zo schreef ze een boek, gebaseerd op haar proefschrift over hoe politici omgaan met verliezen in strijdgebieden.Ook de politiek is haar niet onbekend; zij schreef al uitvoerig voor onder andere Follow the Money over het Europarlement en politieke misstanden aan het Binnenhof.

Onderzoeksjournalisten over het vakHij heeft nooit voor een baas gewerkt, maar wel voor een app. De Uber-app wel te verstaan. Jeroen van Bergeijk is freelance onderzoeksjournalist die de laatste tijd veel 'undercover' heeft gewerkt aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Zo werkte hij als Uber-chauffeur en als 'order-picker' bij Bol.com, en recent was hij actief als verkeersregelaar. Eén ding is duidelijk: voor Jeroen van Bergeijk is lezen of horen over een onderwerp niet voldoende; hij wil het zelf beleven.Daarnaast maakte hij indrukwekkende reizen, zoals toen hij met een oude Mercedes door Afrika tufte of zijn geluk zocht als goudzoeker in Australië. Met een eigenzinnige schrijf-en werkstijl klimt hij, als een ware luis in de pels, in de pen om zijn ervaringen met lezers te delen.Jeroen van Bergeijk is 3 augustus te gast bij Argos, waar hij een uur te horen zal zijn in gesprek met Tessel Blok over zijn ervaringen als onderzoeksjournalist.